Kukla sanatı nedir?

Kukla Nedir

Kukla, İplere bağlı tahta ve kumaştan yapılmış yukarıdan sarkıtılarak oynana bazen de ele geçirilerek oynanan bir oyuncaktır. Kukla sanatını icra eden kişiye de kuklacı denir. Sahne kuklaları genellikle bir kişi tarafından sahnenin üstünden ipler yardımıyla oynatılır. Kuklacı kuklaları oynatırken kuklaların kukla karakterlerini ve repliklerini de söyler. Kuklacı kukla gösterisinin tamamını yönetir.

Kuklanın Tarihi

Kuklacılık ilk olarak 14. yüzyıla dayanan eski bir meslektir. Ülkemize gelişi ise 17. yüzyılı bulmuştur. Kuklanın ülkelere göre çok değişik şekil ve karakterleri vardır. Kuklayı oynatan kişi geleneksel karakterleri ya da kendi karakterlerini kullanabilir. Hacivat ve Karagöz, Howdy Doody, Lamp Chop gibi dünyaca ünlü kukla karikatürleri vardır. Tarihi ya da çok ünlü olan kuklaların filmleri dahi vardır. Kukla öyküleri genellikle günlüktür. Olaylar komediye dayanır.

Kukla Türleri

Kukla, tek aktörlü ve genellikle konusu ve işleyişi aktörün yeteneğine bağlı olan bir sahne oyunudur. Türkçe olarak en yakın karşılığı kocak, kudurcuk, kaburcuk, koğurcak, kvırcak, lubet, minik anlamlarına gelebilir. Eski ve geleneksel bir halk oyunu olarak günümüze kadar varlığını sürdürmeyi başarmıştır.

Korkoçak çadır içinde oynana ve kuklaların en çok bilinen örneklerinden olan bir Orta Asya Oyunudur. Bir çok Türk boyunda kendine özgü bir türde kendini göstermektedir. On yedinci yüzyıldan beri Türkiye’de pek çok şehirde kukla oynatılmaktadır.

Bebek, Çömçe Gelin ve Karagöz gibi pek çok kukla oyun türü günümüzde bile popülerliğini korumaktadır. Bunların da konuları günlük yaşama dayanır ve çok büyük bir kısmı komediye dayanır. Kukla konusunda bilinen en eski kahraman ibiş karakteridir. Tarihi on dördüncü yüzyıla kadar dayanır.

Kukla Türleri:

1. İpli Kukla
2. El Kuklası
3. Araba Kuklası
4. İskembe Kuklası
5. Yer Kuklası
6. Ayak Kuklası
7. Baş Kuklası

El Kuklası

El Kuklacısı, Küçük bir sahneden ve kişinin ellerine geçirilerek yapılan bir tür oyundur. Klasik kukla sanatında ipler ile hareket ettirilen özgün model karakterler varken bunda karakterler kişinin eline geçirdiği bir forma bürünür.

Kuklacı sahnenin arkasında saklanarak ses taklidi ile ellerini oynatır. Bu türün en büyük avantajı karakterlerin daha seri hareket edebilmesidir. Kukla sanatı özellikle bu türde dünyanın her yerine yayılmıştır. Kuklacılık bir dönem kiliselerde çocuklara dini eğitim amaçlı bile kullanılmıştır.

Türkiyede çok çeşitli kukla tipleri vardır. Tarihleri hepsinin yüzyıllar öncesine dayanır. Bu gün en çok bilineni Hacivat ve Karagöz hikayesidir.

Kukla Sanatı: Hacivat ve Karagöz

Hacivat ve Karagöz, kukla türünün en çok bilinen ve sevilen oyunudur. Osmanlı zamanında Orhan Gazi döneminde bir cami inşaatında işçileri güldüren ve güldürürken de politik olaylardan yararlanan iki adamı konu alır. Ne yazık ki bu kişiler politik şakalarından dolayı öldürülmüştür.

Hacivat: Zeki, kurnaz ve laf ebesi bir karakterdir. Genellikle Karagöz’e laf anlatmaya çalışırken bir yandan da bilgisini göz önüne sermeye çalışır.

Karagöz: Cahil ve lafları geç kavrayan bir kişidir. Genelde Hacivat’dan geri kalmayan bir laf yeteneği vardır. Karagöz, Hacivat’ın laflarını yorumlayıp geri ona sunar. Hacivat ve Karagöz bir oyun değil karakter ismidir. Yani aynı isimde pek çok oyunu vardır. Ramazan da geçen, İşte Geçen, İnşaata geçen vs.. pek çok hikayesi vardır.

Kaynakça:

• https://tr.wikipedia.org/wiki/Karag%C3%B6z_ve_Hacivat
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Kukla